GGZ is deel 4 van de artikelreeks ‘Een wereld zonder mentale stoornissen is binnen handbereik’. Daarvoor is wel een andere benadering en behandeling van mentale stoornissen nodig. Alles is namelijk terug te leiden tot een of meerdere trauma’s en het helen van deze trauma’s zou dan ook de kern moeten zijn van de Geestelijke Gezondheidszorg (GGZ) in Nederland. Benieuwd hoe een mentaal gezonde samenleving van generatie op generatie bereikt kan worden? Lees hier deel 4 GGZ over een (toekomstige) traumabewuste GGZ in Nederland.
Het boek ‘Van taboe naar traumabewust’ (2021) van Kassandra Goddijn trok precies op het juiste moment mijn aandacht. Nog herstellende van een bevallingstrauma, herbelevingen en nieuwe pijnlijke trauma’s, zoals het overlijden van mijn moeder, past dit boek precies bij mijn belevingen, ervaringen en gedachten over mentale stoornissen, zoals een depressie. Ik werd ook meteen geraakt door haar visie over het ontstaan van stoornissen, de uitwerking hiervan op het leven en de maatschappij, hoe behandelingen zouden kunnen verbeteren en vooral hoe het op jouw kroost overgaat als je het niet heelt en hoe dat juist te voorkomen. Iets wat veel ouders graag wensen voor hun kinderen.
In 4 artikelen leg ik de kern uit van hoe Kassandra naar mijn mening de juiste snaar raakt met haar boek. Zij heeft voor mij in ieder geval een wereld geopend in het helen, herstellen en begrijpen van mijn eigen uitdagingen. Ik ben ervan overtuigd dat haar visie ook voor anderen waardevol kan zijn. In deel 4 ga ik in op de toekomstvisie van Kassandra voor de GGZ in Nederland, hoe trauma-onbewustheid mentale uitdagingen kan verergeren en hoe traumawerk binnen de GGZ juist zou kunnen leiden tot nieuwe generaties die vrij zijn van mentale stoornissen.
Een traumabewuste GGZ in Nederland
Als je vanuit een traumabewuste blik kijkt naar psychisch lijden, zelfs psychoses, zijn het traumasymptomen en uit de hand gelopen gestapelde complexe overlevingsstrategieën. De overlevingsstrategieën die psychisch lijden veroorzaken, ontstaan als gevolg van traumatisering en zitten volgens Kassandra dus niet in de per hersenen of genen. Het lijden ontstaat als de trauma’s niet worden geïntegreerd. Als je dieper in de context duikt dan kunnen overlevingsstrategieën verklaard worden als de beste overlevingskans na de traumatische gebeurtenis voor zichzelf, het gezin, familie of de gemeenschap. Het is gezond gedrag op een ongezonde gebeurtenis.
Het bestuderen van de context is voor het verlichten van psychisch leiden belangrijker dan de kern van overlevingsstrategieën achterhalen. Maar als deze strategieën niet ontmanteld worden, kunnen ze bij elk klein zetje van het leven lijden tot een ‘stoornis’, zoals een depressie. Deze stoornissen kunnen worden voorkomen indien de trauma’s worden geïntegreerd en de overlevingsstrategieën daardoor hun functies verliezen.
Het gevaar van trauma-onbewuste hulp
Helaas is trauma nu nog geen onderdeel van de reguliere behandeling van psychisch lijden (mentale stoornissen) binnen de GGZ in Nederland. Kassandra stelt zelfs dat de huidige gangbare cognitieve behandelingen de splitsing van de drie persoonlijkheden kunnen verdiepen. Al lijkt het vaak beter te gaan met de patiënt, dit is dan het gevolg van een toegevoegde overlevingsstrategie die haar weer even vooruit helpt. De oorzaak wordt daarmee niet aangepakt en kan zelfs hertraumatisering uitlokken: het Overlevingsdeel moet uit de weg worden geruimd, terwijl het Traumadeel wederom geen aandacht krijgt. Zij geeft aan dat indien iemand geen traumabewuste hulp ontvangt een steeds grotere problematiek gaat ontwikkelen. De behandeling van, zoals zij noemt, pappen en nathouden, medicatie en mantelzorgers inzetten zal niet zorgen voor structurele heling en genezing.
De beperkte huidige traumabewuste hulp
De reguliere GGZ in Nederland biedt nu alleen traumabewuste behandelingen als EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing) en IE (Imaginaire Exposure). Deze zijn alleen beschikbaar als de patiënt de trauma’s kan benoemen die ten grondslag liggen aan het psychische lijden en de behandelaar PTTS (Post Traumatische Stress Stoornis) diagnosticeert. Deze techniek zal het Traumadeel (positief) beïnvloeden, maar alleen als de behandelaar een veilige omgeving kan creëren.
De huidige traumabewuste hulp van de GGZ richt zich momenteel dus op een kleine groep patiënten. Het benodigde bewustzijn van trauma’s en herinneringen bij de reguliere GGZ, sluit de behandeling van vroegkinderlijk trauma uit, terwijl dit de meest ingrijpende vorm van trauma is. Ook is er niet altijd sprake van een verhaal met een begin en een eind, waardoor chronische traumatisering ook al bij voorbaat wordt uitgesloten. Tevens verschilt het van GZZ tot GGZ wanneer iemand traumabehandeling toegekend krijgt en vaak is het dan alleen voor een relatief eenvoudig trauma effectief.
Bij vrijgevestigde therapeuten is de speelruimte van de behandeling van trauma vaak veel groter dan bij de reguliere GGZ. Mocht je nu met traumawerk aan de slag willen en heb je geen PTTS-diagnose dan bieden vrijgevestigde therapeuten, dus wel een scala aan behandelmogelijkheden.
De toekomstige traumabewuste hulp
Kassandra ziet graag een GGZ in de toekomst waarin trauma een belangrijk onderdeel uitmaakt van benaderingen en behandelingen. Deze traumabewuste GGZ zal geen stoornis diagnosticeren, maar bijvoorbeeld depressief gedrag als overlevingsstrategie (passiviteit) herkennen en opzoek gaan naar onderliggende trauma’s. De uitzonderingen hierop zijn volgens Kassandra autisme en dissociatie die prenataal of in het eerste levensjaar ontstaan en die waarschijnlijk door een lichaamsgerichte aanpak door afgestemde begeleiding van dit zeer jonge trauma geïntegreerd kan worden. De kern van Kassandra’s toekomstvisie heb ik onderverdeeld in 5 onderwerpen:
Aan de slag met traumawerk: de huidige opties
Mocht je na het lezen van deze artikelenreeks trauma’s of overlevingsstrategieën bij jezelf herkennen en hier graag mee aan de slag gaan, kun je twee dingen doen.
Dit artikel is gebaseerd op de inhoud en informatie uit het boek ‘Van taboe naar traumabewust’ van Kassandra Goddijn en is onder andere te koop bij bol.com.
FREEYA is aangemeld als partner van bol.com. Voor aankopen via deze website ontvangt FREEYA een commissie. Zo ondersteun je FREEYA’s schrijfkunst en andere activiteiten.
